Weryfikacja teorii

Powstała w drodze obserwacji, indukcji i dedukcji teoria wyjaśnia przyczyny zjawisk a często umożliwia ich prognozowanie. Jednak nie każdy zbiór twierdzeń jest teorią.

Weryfikacja poprawności i przydatności teorii ekonomicznych  polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z rzeczywistością, a także na jej analizie logicznej. Prowadzi to do potwierdzenia teorii, jej zmiany bądź odrzucenia..

     Sprawdzanie poprawności i przydatności teorii ekonomicznych następu­je dwiema drogami:

a) weryfikacja logiczna - ocena założeń oraz poprawności rozumowania (czy z danych przesłanek wyprowadzone zostały właściwe wnioski);

b) weryfikacja empiryczna - ocena zgodności teorii z rzeczywistością.

Indukcja i dedukcja jako metody wnioskowania w ekonomii. cz.2

Dedukcja

Po dokonaniu uogólnień, ekonomiści przechodzą do logicznego wnioskowania prowadzącego do uznania prawdziwości lub obalenia pewnych ogólnych sądów. Nazywamy ten proces dedukcją. Dedukcja polega na wy­prowadzaniu konkretnych wniosków z abstrakcyjnych założeń ogólnych. Oto definicja dedukcji zamieszczona w  encyklopedii internetowej  

      Dedukcja, rozumowanie dedukcyjne, sposób wnioskowania, rozumowania, w którym musi występować związek wynikania logicznego, tzn. dedukcja polega na tym, że gdy dana jest racja (przesłanka) jako zdanie prawdziwe, to na jej podstawie uznaje się następstwo

 Dedukcja jest procesem logicznego wnioskowania dzięki któremu na podstawie uznania  prawdziwości pewnych sądów (przesłanek) uznajemy prawdziwość innych sądów ( wniosków )   Podobnie, jak przy myśleniu indukcyjnym, także tu powstają hipotezy o regularnościach charakteryzujących procesy gospodarowania. Jeżeli sprawdzą się one w rzeczywistości, staną się obowiązującymi prawami ekonomicznymi czy ekonomiczną teorią. W ten sposób np. zaobserwowana i ciągle powtarzająca  się zależność pomiędzy poziomem cen a wielkością zgłaszanego na towar popytu przyjęła postać obowiązującego prawa (prawo popytu). Dedukcja jest  wnioskowaniem zgodnym z logiką. Jeśli zatem opiera się  na  prawdziwych przesłankach jest w stanie dostarczyć nam wiedzy pewnej w sensie logicznym.

     Usystematyzowany, tzn. logiczny zbiór ,hipotez ,definicji  i klasyfikacji praw sformułowanych w pewnym języku nazywamy teorią .Pod pojęciem teorii  ekonomicznej rozumieć będziemy zatem uporządkowany zbiór twierdzeń służący wyjaśnieniu pewnego problemu ekonomicznego lub pewnego zakresu zja­wisk gospodarczych.

Indukcja i dedukcja jako metody wnioskowania w ekonomii.

Indukcja i dedukcja

W ekonomii wykorzystywane są dwie podstawowe metody wnios­kowania: indukcja i dedukcja.

Indukcja

Obserwacje prowadzi się w celu wysunięcia ogólnych wniosków dotyczących analizowanego procesu czy zjawiska gospodarczego. Nazywamy to indukcją (uogólnieniem). Indukcja jest to uogólnianie  wiedzy zdobytej w drodze obserwacji  w celu nazwania  powtarzających się związków działań z których składa się gospodarowanie  Jest ona podstawą wysuwania wstępnych hipotez, które następnie zostaną zweryfikowane. Zobaczmy jak zdefiniowano indukcję w Encyklopedii Internetowej

 Indukcja 1) w filozofii jedna z metod poznania i ustalania prawdy, wnioskowanie, polegające na wyprowadzeniu ogólnych wniosków z przesłanek, które są poszczególnymi przypadkami tych wniosków. 2) w naukach empirycznych metoda polegająca na wprowadzeniu uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów, formułowaniu i weryfikacji hipotez. Zaczątki indukcji w sensie nowożytnym stworzył F. Bacon, który uznał, że indukcja i eksperyment to dwie skuteczne metody ustalania prawdy

Uogólnienie nie daje jednakże wiedzy pewnej. Podstawowym problemem powstającym przy indukcji jest błąd, polegający na utożsamianiu zaobserwowanej w pewnych warunkach zależności jako powszechnie obowiązującej. Można tę niedoskonałość w pewnym stopniu ograniczyć badając odpowiednio dużą liczbę przypadków ilustrujących analizowane zagadnienie. Poza tym zaobserwowanego następstwa zdarzenia nie można zawsze utożsamiać z istnieniem związku przyczynowego np. z faktu, że w pewnym roku państwo dopuściło do powstania deficytu budżetowego, czemu towarzyszył wzrost ogólnego poziomu cen, nie można autorytatywnie wnioskować, że nadmierne wydatkibudżetowe były przyczyną inflacji. Opisany powyżej niepoprawny sposób wnioskowania nazywamy błędem  wnioskowania  typu post hoc ergo propter hoc.

Wnioskowanie indukcyjne opiera się na empirycznej analizie rzeczywistości. Wnioskowanie dedukcyjne jest rozumowaniem teoretycznym, polegającym na wyciąganiu logicznych wniosków z przyjętych założeń.

Definicje i klasyfikacje

Definicje i klasyfikacje

W celu opisania obserwowanego obiektu badawczego ekonomia stosuje definicje i klasyfikacje, posługując się przy tym bardzo bogatym i zróżnicowanym językiem

 Definicja, z założenia zwięzłe i precyzyjne objaśnienie znaczenia określonego terminu, pojęcia lub wyrażenia, polegające często na przedstawieniu zasadniczych charakterystyk opisywanego zjawiska, przedmiotu itp.. Definicja to precyzyjna charakterystyka lub wyjaśnienie  znaczenie używanych wyrazów. Zdefiniowanie obiektu badawczego i czynników wpływających na jego rozmiary i zachowanie polega na precyzyjnym przedstawieniu ich charakterystyk i wytłumaczeniu znaczenia stosowanych pojęć.  Definicje powinny być jak najbardziej jednoznaczne i jak najdokładniejsze, aby przedstawiany obiekt badawczy był dobrze zrozumiany dla osób trzecich. Im dokładniej zdefiniujemy badane zjawisko, tym bardziej wiarygodne będą dotyczące jego wnioski.

Po zdefiniowaniu obiektu badawczego należy dokonać klasyfikacji przedmiotów objętych definicją, w ten sposób, aby ich właściwości były do siebie jak najbardziej podobne. . Klasyfikacja  to systematyczny podział przedmiotów (zjawisk) na klasy, działy i poddziały, według określonych zasad.

Klasyfikacja  porządkuje przedmioty objęte definicjami .Polega ona na takim ich grupowaniu ,by przedmioty należące do tej samej grupy  były z interesującego nas punktu widzenia bardziej do siebie podobne niż przedmioty niż wzięte z różnych grup  Tworzy się w ten sposób zbiory o podobnych cechach, które analizujemy z interesującego nas punktu.

Obserwacja

Obserwacja rzeczywistości jest wstępnym etapem powstawania teorii ekonomii. Polega ona na celowym, zmysłowym postrzeganiu interesującego nas obiektu badawczego, którym jest szeroko rozumiany proces gospodarowania.

Obserwacja jest czynnością ograniczoną postawionym celem i pomaga w poznaniu konkretnego problemu. Otaczającą nas rzeczywistość analizujemy z pewnego punktu widzenia, wyłaniając z całej masy zjawisk i procesów interesujące nas zależności. Czynność ta nie jest oczywiście pozbawiona subiektywizmu, indywidualnego, często zaskakująco odmiennego postrzegania tych samych kategorii.

Obserwator ma do czynienia nie tylko z zaistniałymi faktami – obiekty badawcze postrzegamy, bowiem w zależności od przyjętych założeń dotyczących sposobu obserwacji. Dysponujemy przy tym już określoną wiedzą, która w praktyce okazuje się bardzo często przyczyną trudnością w oddzieleniu obserwacji od interpretacji. W wyniku obserwacji i wstępnej interpretacji faktów powstają miedzy innymi definicje i klasyfikacje zarówno ze złożoności wspomnianych wyżej procesów, jak i bogactwa zachowań podmiotów gospodarczych w podobnych sytuacjach.

Prawa i teorie ekonomiczne

Teoria ekonomiczna, podobnie jak inne teorie, jest odzwierciedleniem w świadomości społecznej pewnego fragmentu lub całości obiektywnej rzeczywistości gospodarczej. Jest ona uproszczonym wyjaśnieniem tego, jak funkcjonuje gospodarka lub jej fragment. Z metodologicznego punktu widzenia teoria ekonomii stanowi system twierdzeń logicznie i rzeczowo uporządkowanych oraz spełniających przyjęte w niej kryteria. Wartość teorii polega na tym, że wyjaśnia ona przyczyny zjawisk, a czasem umożliwia ich prognozowanie.

Celem ekonomii jest dostarczanie jak najbardziej wiarygodnych teorii dotyczących szeroko rozumianego procesu gospodarowania. Aby teorie te mogły powstać, ekonomiści muszą opisać procesy i zjawiska ekonomiczne oraz wskazać powiązania między nimi. W praktyce często okazuje się to dość skomplikowane.

Wykorzystywane przez ekonomistów metody badawcze składają się z następujących czynności: obserwacja, definiowanie i klasyfikacja, indukcja, dedukcja i weryfikacja.

Co to jest model ekonomiczny?

Modele teoretyczne to konstrukcje myślowe mające na celu wyjaśnienie obserwowanych zjawisk. Służą do wyizolowania badanych zjawisk, po to aby wyraziście ujawniły się badane zależności.

Teoretyczny model ekonomiczny składa się z pewnej liczby założeń, w których:
a) odrzuca się pewne zjawiska uznane za przypadkowe lub nieistotne;
b) przyjmuje się, że badane zjawiska, przedmioty i osoby mają określone cechy.

Model ekonomiczny jest więc zbiorem założeń tworzącym uproszczony, schematyczny obraz pewnego fragmentu gospodarki, w którym można badać istotne zależności.