Krzywa Phillipsa

. Krzywa Phillipsa i jego teorie inflacji.

W latach czterdziestych A.W. Phillips rozpoczął badania nad relacjami zmian w inflacji i bezrobociu na podstawie analizy danych statystycznych z lata 1861 – 1957 dla Wielkiej Brytanii. Stwierdził on, że istnieje stała relacja między tempem wzrostu płac nominalnych a poziomem bezrobocia (zależność odwrotna). Zależność między tempem wzrostu płac i poziomem bezrobocia ma charakter nieliniowy, z uwagi na sztywność płac w dół (spadek bezrobocia powoduje szybszy wzrost płac, natomiast zwiększenie rozmiarów bezrobocia – niewielkie ograniczenie tempa wzrostu płac).

Zauważmy, że przy stopie inflacji = 0, stopa bezrobocia wynosi ok. 5% - jest to poziom naturalnego bezrobocia. Krzywa Phillipsa zakładała zmienność (substytucyjność) inflacji i bezrobocia, więc można by za pomocą narzędzi polityki finansowej przesuwać gospodarkę wzdłuż tej krzywej. Można więc stopę bezrobocia równą 3% zmniejszyć do 2%, jednak kosztem zwiększenia tempa inflacji. Krzywa Phillipsa sugerowała możliwość wybrania takiej kombinacji inflacji i bezrobocia, która będzie najmniej szkodliwa a najbardziej optymalna. Krzywa ta zakłada również, że 3% wzrost wydajności pracy pokrywa 3% wzrost płac bez uruchomienia się inflacji. Dopiero wzrost płac większy niż 3% powoduje wzrost cen (np. wzrost płac o 5% to wzrost cen o 2%, itd.) oraz spadek bezrobocia. Redukcja bezrobocia do ok. 1,3% prowadziłaby do lawinowego wzrostu cen, natomiast zwiększenie bezrobocia powyżej 5% spowodowałoby wzrost płac poniżej 3% i spadek cen. Krzywa ta ilustruje więc wybór między szybkim wzrostem gospodarczym i niskim poziomem bezrobocia w sytuacjach nasilenia się procesów inflacyjnych oraz słabszym tempem wzrostu, dużym bezrobociem i niewielką inflacją (a nawet stabilizacją cen).

Odpowiedzią keynesistów na zarzuty monetarystów oraz na rosnącą stale inflację w latach siedemdziesiątych było przesunięcie krzywej Phillipsa do pozycji A’ wywołane:

a)    postępem technologicznym,

b)    konkurencją zagraniczną,

c)    płacą efektywnościową (jest sztywna względem podaży, wydajność wymaga płace) – to tłumaczy wzrost bezrobocia naturalnego.

Histereza – jest to sytuacja, w której utrzymuje się stale skutek, chociaż pierwotna przyczyna przestała istnieć.

Krzywa Engla - czym jest, co pokazuje

Elastyczność krzyżowa popytu

Elastyczność krzyżowa popytu (cross elasticity of demand) – wyraża stopień reakcji

popytu na dane dobro w odpowiedzi na zmianę ceny innego dobra

           procentowa zmiana popytu na dobro X

Edc = procentowa zmiana ceny dobra Y

Elastyczność krzyżowa dóbr komplementarnych jest ujemna, dóbr substytucyjnych - dodatnia.

 

Elastyczność dochodowa popytu 
Elastyczność dochodowa popytu (income elasticity of demand Edi) wyraża siłę reakcji popytu na zmiany dochodu.
 

            procentowa zmiana popytu 

Edi =
            procentowa zmiana dochodu

 Zależność między zmianami dochodu a zmianami popytu dla różnych grup dóbr i usług
przedstawiają krzywe Engla.

Krzywe Engla można wykorzystać zarówno do interpretacji dochodowej elastyczności popytu rynkowego, jak i indywidualnego.
Przebieg krzywych Engla pozwala na określenie rodzajów dóbr czy usług wyróżnianych z punktu widzenia elastyczności dochodowej popytu.
Pełną klasyfikację tak wyodrębnionych dóbr przedstawia się za pomocą jednej ciągłej krzywej Engla dla danego dobra. Zatem zakładamy, że wraz ze zmianą dochodu zmienia się elastyczność dochodowa popytu na dane dobro.
Oś pozioma prezentuje dochód konsumentów, oś pionowa – wielkość zgłaszanego popytu na dobro x.

Przykładowa analiza

Dobrem X niech będą np. krajowej produkcji telewizory.

W pierwszym przedziale dochodowym 0I1 współczynnik elastyczności dochodowej = 0, co oznacza sztywność popytu, tu na

poziomie 0.

Wzrost dochodu z 0 do I1 nie pozwala zatem jeszcze na pojawienie się efektywnego popytu rynkowego na odbiorniki TV.

Wzrost dochodu do I2 powoduje, iż % wzrost wielkości popytu jest wyższy niż % wzrost dochodu – wskaźnik elastyczności

dochodowej popytu > 1.

Mamy tu do czynienia z dobrem luksusowym.

Dalszy wzrost dochodu I2I3 powoduje wprawdzie dalszy wzrost popytu na dobro X, ale już wzrost wolniejszy w stosunku do wzrostu dochodu (Edi < 1). Rozpatrywane dobro stało się dobrem podstawowym.

W obu tych ostatnich przedziałach dochodowych nasze dobro X jest dobrem normalnym, gdyż elastyczność dochodowa popytu na nie jest dodatnia.

Przy dalszym wzroście dochodu I3I4 popyt na dobro znowu staje się sztywny – dalszy wzrost dochodu nie wywołuje Żadnej reakcji po stronie popytu. Wielkość popytu na X nie zmienia się mimo rosnącego dochodu (Edi = 0), choć tu w przeciwieństwie do pierwszego przedziału dochodowego, rozmiar analizowanego popytu stabilizuje się na pewnym dodatnim poziomie.

Dalszy wzrost dochodów powoduje, że spada popyt na dobro X (Edi < 0), nasze dobro stało się dla konsumentów dobrem niższego rzędu. Konsumenci w tym przedziale dochodowym prawdopodobnie zdecydowali się przerzucić na wyŜszej klasy

odbiorniki zagraniczne.

Przedstawiona analiza wykresu służy wyłącznie ukazaniu za pomocą jednej krzywej wszystkich możliwości kształtowania się elastyczności dochodowej popytu.

Nie należy wyciągać definitywnych wniosków co do kolejności pojawiania się wymienionych dóbr w miarę wzrostu dochodu.

Przy dowolnym poziomie dochodu popyt konsumenta na dane dobro może być sztywny i to zarówno na poziomie konsumpcji = 0 (np. papierosy dla niepalących), jak i na poziomie dodatnim (np. popyt na pastę do zębów). żywność i standardowa odzież to przy każdym poziomie dochodu dobra w większości przypadków podstawowe, a więc o Edi< 1.

Właśnie Żywności dotyczy prawo Engla.

Prawo Engla

Wraz ze wzrostem dochodów udział Żywności w wydatkach maleje.

Prawo to jest logicznym wnioskiem z przebiegu krzywej Engla dla dóbr podstawowych.

Krzywa ta jest wklęsła w stosunku do osi dochodu, a więc popyt rośnie wolniej niż dochód, wraz

ze wzrostem dochodu udział wydatków na Żywność musi więc spadać.

Rośnie natomiast wraz ze wzrostem dochodu udział wydatków na dobra o wskaźniku Edi> 1

czyli dobra luksusowe.

Naturalnie przy różnym poziomie dochodu różne produkty stanowią grupę dóbr luksusowych.

Bardzo różnorodną grupą są także dobra niższego rzędu, a więc dobra o opadającej krzywej

Engla, Edi < 0. Te same dobra dla pewnych grup konsumentów mogą być dobrami

luksusowymi, dla innych – dobrami niższego rzędu (krajowej produkcji odbiornik

telewizyjny, krajowej produkcji samochód osobowy).

Dobra luksusowe

Procentowy wzrost wielkości popytu jest wyższy niż procentowy wzrost dochodu – wskaźnik

elastyczności dochodowej popytu Edi > 1.

Dobra podstawowe

Dalszy wzrost dochodu powoduje wprawdzie dalszy wzrost popytu na dobro X, ale jest to już

wzrost wolniejszy w stosunku do wzrostu dochodu (Edi < 1).

Dobra normalne

Dobro normalne - elastyczność dochodowa popytu na nie jest dodatnia.

Dobra niższego rzędu

Bardzo różnorodna grupa o opadającej krzywej Engla, Edi < 0.